Galeria sztuki Synagoga w Lesku

Synagoga w Lesku, w której obecnie mieści się galeria sztuki, niegdyś była główną synagogą należącą do leskiej gminy żydowskiej. Dziś  znajduje się przy ulicy o nazwie Berka Joselewicza 16.

Informacje na temat historii obiektu:

Synagogę wybudowano w przedziale lat 1626-1654 w miejscu, gdzie niegdyś stała stara bożnica. W roku 1838 przebudowane zostały szczyty wraz z dachem i wystrojem wnętrza. W okresie II wojny światowej naziści całkowicie zdewastowali wnętrze synagogi.

Kiedy wojna się skończyła, synagoga przez 10 lat była opuszczona do momentu, kiedy w roku 1957  zawalił się jej dach. Od tamtego okresu miejscowe władze miasta zajęły się wspomnianym budynkiem, jak również zabrały się za odrestaurowanie, które zrealizowano w latach 1960-1963, później lata 70-te oraz początek lat 80-tych XX stulecia również były okresem odbudowy synagogi.

 

Gdy tylko remont dobiegł końca, obiekt zaadaptowano na Galerię Sztuki Bieszczadzkiej Grupy Twórców, natomiast od roku 1995 roku budynek spełnia również rolę Muzeum Żydów Galicji.

Budynek wymurowany jest otoczakami rzecznymi oraz kamieniami ciosanymi z dodatkami cegły. Synagoga wzniesiona została na planie prostokąta i reprezentuje styl manierystyczno-barokowy. Linia szczytów zwieńczona została poprzez wazony, co jednocześnie stanowi jedyny przykład tego rodzaju kościelno-pałacowych szczytów w synagogach w naszym kraju. W późniejszym czasie do południowo-zachodniego narożnika dobudowana została wieża, gdzie dziś mieszczą się autentyczne zaokrąglone schody, które wiodą do niegdyś działającego więzienia dla Żydów. W trakcie powojennej renowacji wieżę podwyższono.

Obiekt złożony jest z jednonawowej sali głównej, jest tam również przybudówka w zachodniej części, tak niegdyś mieścił się babiniec. Następnie babiniec umieszczony został na piętrze, dzięki czemu kobiety mogły spoglądać na salę główną. W szczytowej części ściany zewnętrznej umieszczono tablice Dekalogu z 10 przykazaniami wraz z napisem:

"O jakimże lekiem napawa to miejsce ! Nic tu innego, tylko dom Boży i brama nieba".

Niestety stylizacja wnętrza nie zachowała się do dziś. Jednak podziwiać można oprawę Aron ha-kodesz, która składa się z dwóch kolumn zakończonych szczytem w kształcie trójkąta. Stanowi ona uproszczoną kopię arki znajdującej się w synagodze Złotej Róży we Lwowie. W środkowej części oryginalnie znajdowała się żeliwna, altanowa bima.